Op dit moment is er nog geen enkel medicijn beschikbaar. Het geven van ondersteunende behandelingen is het enige dat geboden kan worden na de diagnose. Deze behandelingen zijn niet in staat deze progressief verlopende ziekte te stoppen. Veel patiënten overlijden op te jonge leeftijd. Dit moet veranderen en daar wordt volop aan gewerkt. Stichting Energy4All steunt sturctureel het medicijnonderzoek van Khondrion, met als initiatiefnemer professor Jan Smeitink.
Professor Jan Smeitink heeft er zijn levenswerk van gemaakt om een medicijn te ontwikkelen nadat hij op jonge leeftijd een vriendin verloor aan een energiestofwisselingsziekte. Samen met specialisten van Khondrion, het Radboudumc, internationale ziekenhuizen en onderzoekscentra, werkt hij onvermoeibaar door om deze genadeloze ziekte te stoppen. De afgelopen jaren zijn er grote stappen gezet in het onderzoek, en de resultaten zijn hoopgevend. Inmiddels is er een potentieel geneesmiddel, sonlicromanol, dat is en nog steeds wordt getest bij volwassen patiënten en ook al bij kinderen. De laatste fasen kosten veel geld, ‘science is money’.
Een cruciaal jaar is aangebroken. De uitkomsten van de fase 2b-studie en de eerste resultaten van de daarmee samenhangende open label extensie-studie komen beschikbaar. En dan zouden de eerste voorbereidingen voor de fase 3-studie, en andere studies daaromheen, kunnen starten. Professor Jan Smeitink, CEO Khondrion: “We verwachten dat eind 2023 gestart kan worden met fase 3. Dit alles valt of staat bij voldoende financiële middelen.”
Elk jaar komt het onderzoeksteam weer een stap verder. Ook in een periode waarin menige planning overhoop is gehaald door de coronacrisis en de fase 2b-studie (KHENERGYZE) vertraging heeft opgelopen. Het onderzoeksteam is echter niet voor één gat te vangen. Vond voorheen de fase 2b-studie plaats in Nederland, Duitsland en Engeland, inmiddels is ook Denemarken aan het lijstje toegevoegd om meer snelheid te kunnen maken.
De fasen van de klinische trials
Bij de klinische trials gaat het om het testen van Sonlicromanol op mensen. Dit om o.a. de veiligheid, dosering en werking te onderzoeken.
De fasen van de klinische trials in de ontwikkeling van een geneesmiddel hebben verschillende doelen:
- Fase 1
Onderzoekt de verdraagbaarheid en veiligheid van het stofje in een kleine groep gezonde vrijwilligers. Er wordt gekeken hoe lang en hoeveel van het potentieel medicijn gegeven dient te worden. - Fase 2
Onderzoekt bij een kleine groep volwassen patiënten de werkzaamheid (effect op ziekte), veiligheid, bijwerkingen en optimale dosis van de het potentieel medicijn voor het eerst bij een relatief kleine groep patiënten. Dit is een vergelijkend onderzoek, waarbij één van de twee middelen een placebo (nep-medicijn) is. De behandelduur in zowel de fase 2a als de fase 2b was 28 dagen.- Fase 2a - KHENERGY
Na intensieve voorbereidingen is het onderzoek van de fase 2-studie in september 2016 gestart. Doel van de studie was om aan te kunnen tonen of het potentiële medicijn KH176 veilig is en leidt tot vermindering van de klachten en een verbeterde kwaliteit van leven. Aan de studie namen achttien patiënten deel, en het onderzoek duurde twaalf weken. Is uitgevoerd in 2016-2017. -
Fase 2b - KHENERGYZE
Open label extensie-studie - KHENEREXT
Doel van dit onderzoek is het vinden van de meest optimale dosis van het potentiële medicijn, en het verkrijgen van een bevestiging van eerdere resultaten. Deze fase wordt uitgevoerd in Nederland, maar ook in Duitsland, Engeland en Denemarken. Verwachte afronding is 2e halfjaar 2022.
Patiënten uit de fase 2b krijgen nu de mogelijkheid om gedurende 1 jaar sonlicromanol te gebruiken in een zogeheten open label extensie-studie (KHENEREXT). Dit onderzoek is belangrijk om de veiligheid van langdurig medicijngebruik te evalueren. Maar ook om te beoordelen of de positieve bevindingen blijven bestaan, verder verbeteren en of er andere verbeteringen optreden zoals in bijvoorbeeld de spieren. Deze studie wordt aangeboden aan alle patiënten die aan de fase 2b hebben deelgenomen, dus ook uit Duitsland, Engeland en Denemarken. Uitvoering van 2021 tot 2023.
- Fase 2a - KHENERGY
-
Fase 2 - KHENERGYC
Bij een kleine groep kinderen met de ziekte
Studie bij kinderen naar de veiligheid, werkzaamheid, bijwerkingen en de geschikte dosering voor verschillende leeftijdsgroepen. Uitvoering van 2021 tot 2023. - Fase 3
Bij een grotere groep volwassen patiënten
Tijdens de laatste klinische fase wordt op grotere schaal en over een langere periode sonlicromanol op werkzaamheid getest. Tijdens deze fase wordt ook gekeken naar de bijwerkingen. Start: mogelijk eind 2023 of begin 2024. -
Fase 4 - De post-marketing fase
Hierbij mogen artsen het middel voorschrijven. In deze fase is het medicijn verkrijgbaar, en worden de effecten en bijwerkingen constant gemonitord.
Voordat kan worden overgegaan tot een volgende fase is goedkeuring nodig van de ethische en regulatoire instanties.
Bij een gunstig resultaat kan het middel na fase 3 op de markt komen. Eerst controleren de European Medicines Agency (EMA) en het Nederlandse College ter Beoordeling van Geneesmiddelen (CBG) de resultaten van het onderzoek. Daarvoor moet het College voor Zorgverzekeringen het middel beoordelen. Na toestemming volgt in Nederland nog een discussie met verzekeraars over vergoedingen.
Wat is de mogelijk doorlooptijd?
Fase 2b wordt waarschijnlijk in de 2e helft van 2022 afgerond. De fase 2-studie bij kinderen in Nederland kan naar verwachting eveneens rond deze tijd afgerond worden. De fase 3-studie duurt in totaal gemiddeld 2 à 3 jaar. De beoordeling van de autoriteiten duurt gemiddeld 15 maanden. Aanpassingen in duur en studie-opzet zijn mogelijk en zullen afhankelijk van de verkregen resultaten besproken worden met onder andere de EMA.
Wanneer beschikbaar?
Het traject vanaf afronding van fase 2b tot de beschikbaarheid in de apotheek duurt tenminste nog 4 jaar. Het middel zou in 2027 beschikbaar kunnen komen. Betrokkenen houden hierbij wel een slag om de arm. Elke fase kost namelijk miljoenen, en het organiseren van het onderzoek en het werven van deelnemers kost veel tijd. Ook coronamaatregelen kunnen voor extra vertraging zorgen. Hierdoor kan het totale proces langer duren.
Veel geld nodig voor de laatste etappes
Onderzoek naar het medicijn kost tijd, veel inzet en geld. Heel veel geld. De kosten voor de laatste fasen van het onderzoek zijn enorm hoog. Stichting Energy4All steunt sturctureel het onderzoek van professor Smeitink en zijn team van Khondrion.
“Zonder de inzet van Energy4All was het onderzoeksteam nooit gekomen waar ze nu is”, zegt Smeitink. “Op meerdere niveaus is Energy4All van belang: ze creëert aandacht voor energiestofwisselingsziekten / mitochondriële ziekten. Het houdt ons extra scherp en de ontwikkeling van KH176 voelt echt als een gezamenlijk doel. Door de donaties van de stichting konden we onder andere noodzakelijke laboratoriumapparatuur aanschaffen, experts aantrekken voor de daadwerkelijke uitvoering van het onderzoek, specialisten inschakelen voor aanvragen van grote subsidieaanvragen en grondstoffen aanschaffen voor het maken van het potentiële medicijn.”